Müze
Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nin yeni binası, yüzyılın geleneğini süsleyen ve tamamlayan bir başka kültürel içerikle zenginleştirilmiştir. Kalıcı sergisi ile ziyaretçilere Boşnakların İslam geleneğini süsleyen nesnelerle ilginç bir karşılaşma sunan bir müzedir. Farklı ortamlardan geliyorlar – ev, cami, tekke, zanaat. Onlar kütüphaneye bağışlandı veya kütüphane onları satın aldı. Zamanla 1.200’den fazla nesneden oluşan bir koleksiyona dönüştüler.
Müzenin fuayesinde, taş eserlerin yaratıldıkları zamana sürekli ve sadık bir tanık, onları kendi elleriyle oymuş veya onları oymak için veren insanlar olarak bir eser koleksiyonu var.
Müze koleksiyonu, nesnelerin türlerine, amaçlarına ve kullanılma şekillerine göre çeşitli tematik birimlere bölünmüştür. Bu nedenle sergi aşağıdaki bileşenden oluşmaktadır.
İSLAMİ HAT
En zengin ve en çeşitli bilinen hat, birçok farklı harf türü (kufi, nesh, sulus, talık, divani…) ve yazma yollarıyla (daire şeklinde, aynada, bir nesnenin resmi, kuş vb. Şeklinde) böyle gelişti. Bu türden sanatsal yönelim, çok çeşitli harflerle (kufi, nesh, sulus, ta’lik, divani…) ve yazı biçimlerinde (aynada, çember şeklinde, bir kuş ve bir nesne şeklinde ) uzanan zengin ve çok yönlü bir kaligrafiye dönüştü. Bu tür sanatın temeli, onu yazan elin sahibinin ruhunun güzelliğidir ve anlaşılmaz İlahi gerçeği insan ruhuna ve akılına daha yakın hale getirme becerisidir.
Müze koleksiyonu Hafız Hüseyin Rakım Efendi İslamoviç, Ahmet Seid Vilić, Mehmet Bey Kapetanović Ljubušak ve diğer Bosna Hersek Hattatları ve hattat öğretmenleri gibi en seçkin kaligrafistlerin kaligrafik eserlerini korur.
ZAMAN ÖLÇÜMÜ
Zaman ölçümü halkımızın gündelik hayatının önemli bir bölümünü oluşturuyordu, özellikle de Müslüman inananların dini görevlerinin yerine getirilmesi için. İslam, zamanın belirlediği az sayıda dinden biridir. Namaz, oruç, hac ve diğer dini görevler bir ay içinde belirli bir zaman tarafından belirlenir. Doğru zamanın hesaplamak için astronominin temellerini yanı sıra, gökbilimcilerimiz ve muvekkitlerimiz usturlap, çeyrek- tahta, sekstant, güneş saati ve mekanik saat gibi bu tür amaçlar için kullanılan uygun araçlarıni bilmek zorundaydı. Muvekkitin işi zamanı ölçmek ve dini bayramları belirlemek idi.
Ayrıca, Bosna-Hersek’in büyük ve küçük şehirlerinde saat kulelerinin işleyişiyle de ilgilenmiştir. Ünlü Saraybosna’dan muvekkit Salih Sidki-efendija Hadžihusejnović Muvekkit’in iki el yapımı küresi bu müze sergisinin özel bir özelliği olarak öne çıkıyor.
ULEMA
Bosna Hersek her zaman yerel okullarda ve medreselerde, fakat aynı zamanda İslami ve Batı dünyasında eğitim görmüş seçkin bir ulemaya sahiptir. Özellikle klasik İslam bilimlerinde çeşitli bilimsel çalışmalara katıldılar. Müzenin bu bileşeni yazar ya da yorumcu olarak yer alan yazarlar, yazarlar ya da yorumcular olarak görülen Mehmed Mejlija Bosnevi, Sejfullah Proho, Hasan Pruščak, Allāmek Muhammed Bosnevi, Mehmed Handžić, Mustafa Ejubović Šejh-Jujo, Arif Hikmet Rizvanbegović-Stočević, Fadil-paša Šerifović’in yazılarını ve basımlarını sergiler. Ayrıca sergide bizim değerli ulemamızın bazı kişisel eşyaları ve fotoğrafları vardır.
CAMİ VE TEKKE
İslamın Bosna Hersek’e geldiğinden beri yüzlerce cami inşa edildi. Bunlardan en eski olanı, 1448 yılında Emin-bey tarafından inşa edilen Foča yakınlarındaki Ustikolina’daki Emin-bey Camii olarak kabul edilir. Mimari açıdan en güzel ve önemli camiler Saraybosna’daki Bey Cami, İmparator Cami ve Ali Paşa Cami, Mostar’daki Karađoz- Bey Cami, Počitelj’deki Hadži-Ali Cami, Maglaj’da Kuršumlija ve yok edilen ve yenilenmiş Foča’da Aladža, Banja Luka’daki Ferhadija Camileri ve yenileme aşamasında Čajniče’deki Sinan Paşa Camii. Osmanlı ordusuyla dervişler de Bosna’ya geldiğinden, fethedilen yerlerindeki ve yeni kurulan kasabalardaki ilk binalar arasında tekkeler inşa edildi. İnşa edilen tekkelerden biri Saraybosna’daki Bentbaša’daydı. En bilinen tekkeler Saraybosna’da Hadži Sinan’ın tekkesi, Mostar yakınındaki Buna Nehri’ndeki tekke, Oglavak’ta Nakşibendi tekkesi ve Fojnica yakınındaki Vukeljići’de tekke.
Bu bölümde sunulan nesneler, camilerin ve tekkelerin içini süslemiş ve aralarında levheler, avizeler, şamdanlar, rahleler, tespihler, elle örülmüş kilimler ve seccadeler, buhurdanlar, gülsuyuler ve diğer eşyalar bulunmaktadır.
HAC
Müslümanların beşinci temel görevi olan Hac, yılın belirli bir zamanında Mekke ve Medine’nin kutsal yerlerine gitmek ve bazı dini kuralları yerine getirmekle ilgilidir. Hacılar aileleri, tanıdıkları ve arkadaşlarına zemzem suyu, Kabe’nin kokuları, halılar, tespihler, parfüm kapları, kıblenüma, ipek ve diğer ince malzemeler, el yazmaları ve kitaplar gibi hediye getirmesine alışılmıştı. Bu eşyalardan bazıları müze sergisinde görülebilir.
GÜNDELİK YAŞAM
Geçmişteki erkek Müslümanların günlük hayatı genel olarak çarşıda ve kadın Müslümanların günlük hayatı avlu kapılarının ve korunaklı pencerelerin arkasında gerçekleşti. Bu nedenle, kadınlar genellikle gergefte çalışarak zamanlarını geçiriyorlardı, ev için güzel renkli el sanatları yapıyorlardı (havlular, Gelin damat bohçalar, kilimler, seccadeler), erkek (çakşır, yelekler) ve kadın kostümleri (peçe, libade, anteriler vb.) Zengin kadınlar, zengin ve lüks kıyafetleri, altın iplik ve ipek (bluz, korse ve yelekler) altın ve gümüş takıları ile işlenmiş kıyafetler giyerken, daha az varlıklı ailelerdeki kadınların kıyafetleri mütevaziydi. Kıyafetler için dekore edilmiş hazine sandıkları yapıldı. Sergimiz bu tür eşyaların örnekleri ile güzelleştirilmiştir ve Boşnaklar arasında köklü bir İslam geleneğini temsil ediyor.
