PODGORICA: Promovisana monografija ,,Gazi Husrev-begova biblioteka: 480 godina postojanja”

Promocija monografije ,,Gazi Husrev-begova biblioteka: 480 godina postojanja” održana je večeras u Narodnoj biblioteci ,,Radosav Ljumović” u Podgorici. Ovo je prva monografija Gazi Husrev-begove biblioteke u njenoj petovjekovnoj istoriji.
Profesor bosanskog jezika i književnosti Suljo Mustafić istakao je da ,,večeras govorimo o monografiji koja prati i podsjeća na razvoj jedne velike značajne ustanove, Gazi Husrev – begove biblioteke, čiji se nastanak i razvoj ne može pratiti bez ukupnog pogleda na kompleks ili cjelinu svih hajrata, vakufa, zavještanja, što ih je Husrev-beg ostavio.”
– On ih je poklonio kao trajno dobro sa punom sviješću o tome da služe dobru i napretku cjelokupne zajednice i svih ljudi koji su tada i kasnije živjeli u Sarajevu. Dakle, ta biblioteka predstavlja dio vakufa u kojem je Medresa – škola i džamija, svratište, saraji, vesplatne kuhinje, bezistan-trgovina i još mnogo drugih sadržaja – istakao je Mustafić.
Ova biblioteka, po svom fondu, značajna je za Bosnu i Hercegovinu, Balkan i Evropu, dodao je Mustafić.
Značaj za Bosnu i Hercegovinu ogleda se u tome što je bibliotečka zbirka islamskih rukopisa i osmanskih dokumenata najveća u zemlji, regionalna zbog toga što se u njoj može saznati o događajima u Beogradu, Užicu, Čačku, Podgorici, Skaru, Skoplju, Sofiji, Edirnama i tako dalje. Za Evropu je, pak, značajna zbog bogate kolekcije islamskih rukopisa i arhivske građe, pojašnjava Mustafić.
– Na sve ove činjenice upućuje ova monografija, kako svojom cjelovitošću, naučnim, istoriografskim pristupom, tako i svojim kulturološkim značenjem. Ona govori i o mnogim značajnim ljudima koje je ova biblioteka intelektualno odgojila, a koji su kasnije doprinijeli njenom razvoju, bogaćenju njenog fonda, sređivanju arhivske građe i dokumenata. Ova monografija je svjedočenje o tome da su književnost i nauka, uopšte ili zapravo knjige i biblioteke, dio baštine ljudskog duha i tekovine čitavog čovječanstva – zaključio je Mustafić.
Direktor Gazi Husrev – begove biblioteke mr. Osman Lavić podsjetio je da je Sarajevo imalo javnu biblioteku kad i Pariz, jer je Gazi Husrev-begova biblioteka osnovana kada i Nacionalna biblioteka Francuske, 1537. godine. Gazi Husrev-begova biblioteka je i jedna od najznačajnijih specijalnih institucija u Jugoistočnoj Evropi.
– Gazi Husrev-begova biblioteka je čuvar pamćenja jednog vremena, prostora i naroda koji su živjeli na tom prostoru. Najznačajniji dio od njenih više od 100.000 bibliotečkih jedinica odnosi se na 10.585 kodeksa rukopisa na orijentalnim i bosanskom jeziku. Najstariji rukopis prepisan je davne 1006. godine, odnosno prije više od 900 godina. Ova kolekcija arabičkih ili islamskih rukopisa, najbogatija u jugoistočnoj Evropi, prepoznata je od strane UNESCO-a, organizacije Ujedinjenih nacija koja je ovu zbirku prošle godine uvrstila u Registar Memorije svijeta i time joj dala značaj svjetskog pokretnog nasljeđa – istakao je Lavić.
On je dodao i da rukopisni fond Biblioteke posjeduje više od 10.000 dokumenata na osmansko-turskom jeziku, gotovo kompletna periodična izdanja novina i časopisa koji su objavljivani na prostoru Bosne i Hercegovine od 1867. godine do danas i oko 50.000 štampanih knjiga, odnosno monografskih publikacija na orijentalnim i evropskim jezicima.
Dr. Aladin Husić sa Orijentalnog instituta Univerziteta Sarajevo istakao je da je Gazi Husrev-begova biblioteka danas ,,i biblioteka i arhiv i muzej”.
– Pojavom ove Monografije dobili smo njen istorijat od osnivanja do danas, istorijski, civilizacijski kontekst, uklapanje u islamski kulturno-civilizacijski krug po vremenskoj vertikali od emevija, preko abasija do osmanlija i, naravno, Bosne kao krajolika tog kruga u novovjekovnom periodu, do izrastanja Gazi Husrev-begove biblioteke u najznačajniju i najtrajniju instituciju, jedinu koja je preživjela sve istorijske i političke turbulencije i odoljela svim izazovima i tegobama koje su nosila pojedina vremenska razdoblja, kao što su ratovi, požari, nemilosti druge vrste, ideološke i druge predrasude. Prateći taj njen istorijski hod kroz vrijeme, predstavljeno je sve ono što je informativno bilo moguće izvući iz istorijskog hodograma kako bi se u njen vremeplovni mozaik utkalo što više nijansi – rekao je Husić.
On je dodao da je monografija svojevrstan vremeplov, filmska i ilustrovana priča, kombinacija narativa i vizuelizacije tog narativa.
– Ako je zaista trebalo proći toliko vremena i sazrijevati potreba jednog ovakvog djela, kao što je sazrijevala svijest i okolnosti za njenu gradnju, onda je to djelo stiglo u pravi tren. Ova monografija zrcali onim zrakama koje razgone i u budućnosti će razgoniti sjene neznanja, pokazivati da ,,tamni vilajet” i tako ,,nije taman” u kulturološkom smislu kako je predstavljen nego je tama posljedica predrasuda, sljepila ili pak zle namjere – zaključio je Husić.
U četrnaest tematskih cjelina iz pera dvanaest autora koji su sarađivali na izradi, rasvjetljeni su mnogi aspekti koji se tiču Biblioteke, njene uloge i percepcije. Kroz tematske cjeline vrlo iscrpno obuhvaćena su pitanja od istorijata, do bibliografije radova o biblioteci pod slijedećim naslovima: 1. Gazi Husrev-begova biblioteka od osnivanja do danas, Osman Lavić, str. 12-55); 2. Rukopisni fond, (Mustafa Jahić, str. 58-82); 3. Fond štampane knjižne građe (Mustafa Jahić str. 84-96); 4. Arhivske zbirke Gazi Husrev-begove biblioteke (Azra Kasumović- Gadžo str. 98-110); 5. Muzejska zbirka, fototeka i zbirka poštanskih maraka, (Ahmed Mehmedović, str. 112-124); 6. Arhiv islamske zajednice u Bosni i Hercegovini (Muhamed Hodžić, str. 126-136); 7. Elektronska baza podataka, mikrofilmovanje i digitalizacija, (Hamza Lavić, str. 138-146); 8. Konzervacija i restauracija (Madžida Smajkić, str. 148-158); 9. Izdanja Gazi Husrev-begove biblioteke (Haso Popara str. 160-170); 10. Korištenje fondova (Ismet Bušatlić str. 171-184); 11. Uposlenici (Fatima Tinjak –Hamida Karčić, str. 188-230); 12. Biblioteka u javnom prostoru (Šahsena Đulović str. 233-253); 13. Novinske vijesti i reportaže (Elvir Duranović str. 254- 262); 14. Selektivna bibliografija radova o Gazi Husrev-begovoj biblioteci (Elvir Duranović str. 264-276).
B.R.